همان قدر که تندخویی، خشونت و بداخلاقی اطرافیان انسان را میرنجاند و آنها را تنها و بیکس میگذارد، خوشاخلاقی، نرمخویی و رفتار ملایم، موقعیت و جایگاه انسان را در نزد مردم بالا میبرد و موجب ازدیاد مهر و محبت و سبب کثرت دوست و رفیق میشود…
قرآن به پیامبر فرمان میدهد که سایه مهر و محبتش را بر سر مومنان و پیروانش بگستراند. سوره شعرا آیه ۲۱۵
بدترین مردم کسی است که مردم را دشمن میدارد و مردم نیز او را دشمن میدارند، هیچ لغزش و گناهی را نمیبخشد و پوزش و عذر کسی را نمیپذیرد.
امیرالمومنین علیهالسلام میفرماید: “با مردم نرمخو و خوشرفتار باشید که آن درختی که نرمتر و شادابتر است شاخههایی انبوهتر و پربارتر دارد.”
دروغگویی
دروغگویی معمولا برخاسته از: ۱- دشمنی، ۲- حسد،۳- غضب، ۴- پول دوستی، ۵- طمع، ۶- عادت همیشگی است.
کسانی که به آیات خداوند ایمان ندارند، دروغ میگویند. سوره نحل آیه ۱۰۵
… خداوند هرگز دروغگویان را هدایت نمیکند. سوره زمر آیه ۳
در بعضی از روایات تعبیرات بسیار عجیبی در رابطه با دروغ بیان شد که به برخی از آنها اشارهای گذرا میکنیم.
۱- دروغ خیانت است.
۲- دروغ بدترین سخنهاست.
۳- دروغ بزرگترین گناه است.
۴- دروغ راهی به سوی آتش است.
۵- دروغ بدترین اخلاق است.
۶- دروغ نابودکننده ایمان است.
۷- دروغ موجب روسیاهی است.
۸- دروغ آبرو را میبرد.
در روایات، دروغ حتی از روی شوخی و مزاح، برای خنداندن و سرگرم کردن دیگران و حتی دروغ کوچک که به نظر بیاهمیت میآید، به شدت نهی شده است.
برای این که مومن گرفتار دروغ نشود حتی از بیان هر مطلبی که شنیده و به صحت آن پی نبرده، او را منع کردهاند.
درمان و علاج دروغگویی
۱- در “آیات و روایاتی که از معصومین” نقل شده، اندیشه کند.
۲- همیشه در نظر داشته باشد که ممکن است دروغ او به نوعی رو شود و آبرویش بریزد.
۳- همین که خواست حرف دروغی بزند، سکوت کرده و سعی کند آن کلام را بر زبان جاری نسازد.
۴- با افرادی که به نوعی به دروغگویی عادت کردهاند کمتر نشست و برخاست داشته باشد.
۵- همیشه به این فکر کند که راستگو، قدرتمند است و دروغگو، عاجز و ناتوان. چون فردی دروغ میگوید که از حقیقت وحشت دارد، پس شجاعت در راستی است.
با افرادی که به نوعی به دروغگویی عادت کردهاند کمتر نشست و برخاست داشته باشید
غیبت
غیبت یعنی سخن گفتن در غیاب دیگری، به گونهای که اگر آن سخن را بشنود، ناراحت شود.
غیبت تنها به گفتن نیست بلکه اگر با ایما و اشاره هم نقص دیگران اعلام شود، غیبت محسوب میگردد.
غیبت هم چنین شامل هر صفتی میشود، خواه آن صفت خوب باشد و یا بد.
پس ملاک غیبت این است که هر حرفی که شخصی پشت سر فردی دیگر بزند و او از این امر ناراحت شود آن غیبت است.
در قرآن کریم در ادامه همان آیه میفرماید: “آیا دوست میدارید یکی از شما بخورد گوشت برادر مرده خویش را، پس اکراه دارید.”
خداوند در قرآن میفرماید: “ای اهل ایمان از سوءظن زیاد پرهیز کنید، چرا که برخی از سوءظنها گناه است و تجسس در امور دیگران نکنید.”
البته ممکن است کسی که غیبت میکند در جواب اعتراض شنوندگان بگوید: “من که از او نمیترسم، جلویش هم میگویم، مگر او این عیب را ندارد. به این فرد باید گفت: اگر این عیب در فرد نباشد، تو تهمت زدهای و گناه تهمت بالاتر است.”
در نهایت باید گفت: “غیبتکننده از ترسوترین آدمهاست چرا که وقتی فرد حضور ندارد و نمیتواند از خود دفاع کند، پشت سر او حرف میزند.”
علاج و درمان غیبت
تنها راه معالجه غیبت آن است که فرد غیبتکننده قبل از غیبت کردن به امور زیر فکر کند:
۱- یادآوری خشم خداوند و میزان زشتی عمل او.
۲- دوری جستن از کنجکاوی بیمورد در مورد امور شخصی دیگران.
۳- به دیگران با حسن ظن برخورد کردن و مردم را اکثرا خوب دانستن.
۴- یادآوری شرمندگی غیبتکننده وقتی همان حرف به نوعی به اطلاع غیبتشونده رسانده شود.
۵- اعتقاد به این امر که فرد ترسو غیبت میکند و فرد شجاع آنقدر جرات دارد که رو به رو حرف بزند.
۶- اندیشه در اثرات نامطلوب این رفتار در رفتار دیگران با او.