نایت ملودی » سرگرمی » نایت پلاس » دانستنی ها » آیین های سیزده بدر

   سیزده بدر

آیین های سیزده بدر
سبزه به آب دادن سیزده بدر:
سبزۀ نوروز در آب است نه خاک . وقتی سبزه در خاک بروید آخرش خوشه، دانه، نان و غذا می شود. وقتی در آب می روید نمی تواند ثمری داشته باشد و دوباره آن را در آب می اندازیم. سبزه ای که در آب می روید اگر چه از نظر اقتصادی فایده ای ندارد امّا نشانۀ باغ عدن است که در آنجا تکثیر و جنسیّت و زاد و ولد نبوده است. در باغ عدن همه چیز سبز بود ولی تکثیر نمی شد. سبزه در آب انداختن نشانۀ بازگشتن به جهان مینوست. جهانی که در آن کثرت راه نداشت، فقط خلق اوّلیّه راه داشت. با رویاندن سبزه و به آب دادن آن می خواهیم خودمان را با آغاز هستی یکی کنیم و دوباره قلم بر صفحۀ آفرینش بنشانیم: عالمی دیگر بباید ساخت وز نو آدمی. سبزه در اصل باید هشت روزه باشد، مانند سبزۀ سمنو. تا این زمان هنوز برگهای سوزنی سبزه پر نشده است و شیرینی خود را حفظ کرده و عصارۀ آن شبیه ترین ترکیب به هموگلوبین خون انسان را دارد. در روز ششم نوروز مطربان با دست افشانی و آواز دانه های غلّات و حبوبات را افشان می کردند و همین روز همزمان با تولّد زرتشت مناسب ترین زمان برای در آب ریختن مقداری از این دانه هاست که تا سیزده بدر هشت روزه شود. همچنانکه با تولّد آدونیس این کار را می کردند و مانند باغچه های آدونیس که تا هشت روز باکرگان از آن مراقبت می کردند، فرصت رشد و نمو و سبز شدن دارد و در روز سیزده بدر آن را به آب می دهند همانطور که در کیش آتیس ، تمثال آتیس را که به صنوبر بسته اند جلو معبد سیبل که معشوق و به قولی مادر وی است در آب می ریزند. هر ایزد شهید شونده ای با یک ایزدبانو در ارتباط است که آن ایزدبانو الهۀ آبها و باکرۀ مقدّس است. در ایران آناهیتا مادر و معشوق مهر که بعدها آناهیتا به مریم و مهر به عیسی مسیح تبدیل شده و هر فرهنگی یک چنین اسطوره ای دارد. سبزه ای که به آب می اندازیم همان ایزد شهید شونده است که به آغوش مادر و معشوقش برمی گردد. … در آغاز لجّه بود، فقط آب بود. خداوند گفت روشنایی بشود. نیّر بزرگ و کوچک که خورشید و ماهند نمایان شدند و در فلک چهارم آبها جدا و به آبهای کهین و مهین تبدیل شدند و پس از آن زمین و گیاهان پدیدار شدند. یکی از نیّتهای ناخودآگاه هنگام سبزه به آب انداختن این است که همۀ آفرینش را در لجّه غرق کنیم . سبزه نماد یک باغ و یک جهان مینوی است. آبی که سبزه را در آن می اندازیم زهدان باکرۀ مقدّس است که می تواند هر بذری را برویاند و هر چیزی بیافریند. یک جهان نوین می تواند بیافریند. وقتی سبزه به دامن آب می اندازیم اعلام می کنیم می خواهیم جهانی اینچنین برای ما بیافرینی. وقتی قوطی کنسرو و امثالهم را می اندازیم و زهدان مادر را زخم می زنیم چه توقّعی داریم؟

سیزده بدر
سبزه گره زدن سیزده بدر:
سبزه ای که گره می زنید حتماَ باید در خاک باشد، در عالم کثرت باشد. اگر سبزه ای که در آب روییده گره بزنید با زوج ازلیتان که دست نیافتنی است پیوند می یابید که بخشی از وجود خودتان است و برای همیشه بی زوج می مانید. در قصّه ها پیرزنی شاهزاده را نفرین می کند که عاشق دختر نارنج ترنج شود. این دختر ممکن است از توی یک هندوانه یا ترنج در بیاید و شاهزاده عاشقش می شود، امّا دختر فوراَ ناپدید می شود و شاهزاده آنقدر می رود و می رود تا به تحقّّق فردیّت برسد و به معشوق درون خودش بپیوندد. در این حالت یک عارف کامل مجرّد است. پس مراقب باشید سبزه ای را که در آب است گره نزنید چون در این صورت مسیر بسیار طولانیی را باید بروید.
دربارۀ سبزه گره زدن در برخی شهرها رسوم مفصّلی وجود دارد. در سوادکوه خانوادۀ داماد عروسشان را به دشت و صحرا دعوت می کنند. عروس با بقیۀ زنان به روی چمن می رود. بر سرش نقل می پاشند و در همین حال ترانه هایی می خوانند: ای سبزه من بخورم سر تو را تو نخوری سر مرا ، من باشم صدساله تو باشی هر ساله، سیزده بدر چارده به تو، هاکوتکوتو هاکوتکوتو. لفظ هاکوتکوتو شبیه ریشۀ فعلی کتکتانا در زبان اردو به معنی در زدن است. بکوبید که در گشوده خواهد شد.

سیزده بدر
غذای سیزده بدر:
بعضی جاها معتقدند روز سیزده حتماَ باید از گیاهان صحرایی جمع کرد و با آن غذا پخت. در خراسان آشی با سبزیهای صحرایی بار می گذارند. سمنو یا حلوا نیز باید در سفرۀ سیزده بدر باشد. در جنوب خراسان و یزد و خور نان غلیف می پزند با آرد و روغن و کنجد و لای آن سمنوست. در شمال دوشاب حلوا، عسل حلوا و انواع حلواها را دارند. معمولاَ کباب نیز روی آتش می گذارند. چون در جشن تشتر برای وی گوسفند قربانی می کنند. باید توجّه داشت گوسفندی که در سیزده بدر می کشند باید یکدست سفید یا سیاه باشد و لکّه نداشته باشد، چون تشتر خودش چنین خواسته است.
کاهو و سکنجبین هم از واجبات سیزده بدر است. کاهو یک نماد برکت جهانی است. مردم چین در پشت پنجره هاشان کاهویی از سنگ یشم می گذارند تا برکت را به داخل خانه جذب کند.
بازیهای سیزده بدر:
تاب بازی: یکی از رایجترین بازیهای سیزده بدر تاب بازی است. همه از پیر و جوان بر روی تاب می نشینند. البتّه در خراسان خانمها به آقایان دید ندارند و می گویند اگر مردی بر تاب بنشیند یا کوسه می شود و یا ریشش کج خواهد شد. در شمال دختران یکی یکی روی تاب می نشینند و دیگران او را تاب می دهند. گاهی یک نفر را که سابقه ای از او دارند نشان می کنند و بی آنکه خودش بداند با هم قرار می گذارند، به محض این که بر تاب نشست هر بار بلندتر تابش می دهند و با هم می گویند نامزد نام! یعنی اسم نامزدت را بگو. اگر طرف طفره برود یا بگوید پیر غلام حتّی ترکه ای (معمولاَ شمشاد) برمی دارند و با هر بار که به زمین نزدیکتر می شود ترکه ای هم به پایش می زنند و باز بلندتر تابش می دهند تا این که بالأخره مقرّ بیاید یا این که بر زمین بیفتد. در تطبیق با اسطوره تاب در حکم درشکۀ آناهیتاست که چهار اسب سفید ژاله و باران و ابر و تگرگ آن را می کشند . دختری که در جایگاه آناهیتا می نشیند باید واقعاَ دوشیزه باشد و با هیچ مردی ارتباط نداشته باشد وگرنه با سر به زمین می خورد. در ضمن شمشاد هم درخت ویژۀ آناهیتاست که ترکه ای از آن به دست می گیرند. شمالیها پسران را هم بر تاب می نشانند و وقتی می دانند دختری را دوست دارد او را با ترکه می زنند و می گویند نامزد نام که ممکن است اسم دختر را بگوید و فوراَ قرار خواستگاری را می گذارند . بعضی نامزدیها از اینجا منشأ می گیرد.
پیرزنان هم در افغانستان بر تاب می نشینند به نماد سرما عجوزه، اگر به دست راست بیفتد آنسال ترسالی و اگر به دست چپ بیفتد خشکسالی خواهد بود.
اسب چوبی: نمایشی است که کولیهای سبزوار و نیشابور آن را اجرا می کنند. نام دیگرش رقص نیم اسب می باشد. هم نماد تشتر و هم نشان عهد خداوند است که دیگر سیل و توفانی نفرستد که باعث ویرانی زمین شود. چون نیم اسب نشان برج قوس است و در عهد عتیق خداوند به نوح می گوید اینک قوس خود را در ابرها خواهم نهاد به این نشان که دیگر نسل هیچ ذیجسدی را با توفان تهدید نکتم.
ورزاجنگ: گاوها را دوتا دوتا با هم شاخ بازی می دهند تا آشنا شوند، بعد به هر دوشان گاوآهن می بندند یعنی شما دیگر همکارید و باید همدیگر را بشناسید. این را در افغانستان گاوهنگ و در تاجیکستان جفت براران می گویند. یک یراق از پارچه های رنگین پولک دار به گردنشان می بندند و به آنان نان می دهند بخورند و دوتا دوتا با هم آشناشان کرده با شاخ بازی کمی گرمشان می کنند تا بعد با آنها زمین را شخم بزنند. در ایران به آن ورزاجنگ می گویند. جاهایی که هوا گرمتر است در اسفند این کار را می کنند و مناطق سردسیر در فروردین و به خصوص سیزده بدر.
مسابقات اسب دوانی: به نماد نبرد تشتر و دیو اپوش با هم مسابقه می دهند. اسبی که می برد اسب باران یا تشتر می شود.
دزد بازی: با سه کلاه است که زیر یکیش یک نفر گردو یا فندقی پنهان می کند. دو گروه می شوند و هریک نماینده ای انتخاب می کنند که باید حدس بزند. گروهی که درست حدس زده از گروهی که بازنده شده اند کولی می گیرند.
بازیهای دسته جمعی مثل تخم مرغ بازی، گل یا پوچ و ….
شد آنکه اهل نظر بر کناره می رفتند _______ هزار گونه سخن در دهان و لب خاموش

نظرات
نام و نام خانوادگی  
آدرس ایمیل  
آدرس سایت