معلوم است که حسن خلق داریم. تحمل اذیت دیگران ؛ یعنی دوست شما یا همکار شما خلف وعده کرده یا آدمی تندخویی است یا بداخلاق است یا حقّ شما را ضایع کرده، اگر بنا باشد که با کوچکترین لغزش دیگران، آدم عکس العمل نشان بدهد، دنیا، دنیای دعوا و جنگ می شود و با همه کس و همیشه باید دعوا کرد.حال اگر کسی به شما حرف تندی زد و شما هم جواب او را دادید، دعوا به همین جا ختم نمی شود و ادامه پیدا می کند؛ اما اگر شما تحمّل کردید و با اخلاق خوش گذشت کردید، همانجا تمام می شود، لذا باید گذشت کرد، در مقابل تندی دیگران، گذشت کنید.زندگی با گذشت، خیلی لذت بخشتر است تا زندگی با پرخاش و تندی و سر و صدا و دعوا.حسن خلق این است که با تحمل از خطا و اشتباه دیگران درگذریم. پیامبر اکرم (صلی الله و علیه وآله) می فرماید: شما همه را با پول نمی توانید به خودتان جذب کنید. با آنها خوش اخلاق باشید و با گذشت زندگی کنید. مثلاً چند نفر با هم همسفر می شوید، در سفر مسائلی پیش می آید.مثلاًشما عجله دارید، دیگری عجله ندارد. خلق و خوی افراد در سفر خیلی عجیب است. در سفر باید تحمّل کنید، تحمّل ناهمواری ها و رفتار نامناسب همراهان جزو حسن خلق است، اگر در مقابل کسی که بداخلاق است، او را تحمّل کنیم و در مقابل یک خدمت هم به او بکنیم، دنیا بهشت و زندگی شیرین و لذت بخش می شود.خداوند درباره بهشت می فرماید: «و نزعنا ما فی قلوبهم من غلّ» در آنجا هیچ گونه کینه و سر و صدا و غصه ای و قول زور و… نیست، ما باید اینجا ـ در دنیا ـ اعمالمان را برای آنجا ـ آخرت ـ آماده کنیم.که «المومن یأکل بشهوه اهله و المنافق یأکل اهله بشهوته؛ مومن آنقدر اهل مدارا است که در خورد و خوراک، خودش را با اهل خانه هماهنگ می کند، دخالت بی مورد نمی کند بلکه مطابق سلیقه خانواده غذا می خورد؛ در حالی که منافق اهل و عیالش را وادار می کند که مطابق میل و سلیقه او غذا بخورند و با او هماهنگ بشوند».زندگی علی(علیه السلام) و فاطمه(سلام الله علیها) و نیز رابطه آنها، نمونه و سمبل مناسبی برای الگو گرفتن است. فضای زندگی حضرت علی (علیه السلام) و فاطمه زهرا(سلام الله علیها) بر اساس عطوفت و از خود گذشتگی شکل گرفته بود. حضرت علی درباره همسرش می فرماید: به خدا قسم تا هنگامی که زنده بود او را به خشم نیاوردم. او را به کاری که خوش نداشت وادار نکردم.درباره زن و اولاد، گفتنی زیاد است. هیچ کس جز خداوند مانع زورگویی انسان نیست، بعضی خانواده ها هستند که هر چه مرد بر سر زن بیاورد؛ مثلاً در خانه زور بگوید، فحش بدهد، دعوا کند، او را بزند، زن باید تحمل کند و به خاطر رضای خدا و حفظ آبرو گذشت و تحمل کند.

زن یک امتحان بزرگ الهی برای مومن است.یکی از نشانه های ایمان، حُسنِ سَمت است. سمت با «سین». لیکن صمت با صاد؛ یعنی سکوت، کم حرف زدن؛ولی سمت با «سین» یعنی رَویه، روش. حسن سمت، یعنی یکنواختی رفتار، انسان با دوستش و با بالا دستش خیلی خوش اخلاق، خاضع و خاشع است؛ ولی نسبت به زیردست خودش متکبر است. این آدم حسن سمت ندارد، با فرد پولدار گاهی بگو و بخند ـ شاید دو ساعت هم حوصله دارد ـ ولی با یک فردی که پول و مقام ندارد، حوصله صحبت کردن هم ندارد. بیرون خانه شاداب و خوشحال است، ولی داخل خانه اخمو و عبوس.اخم هایش با دوستانش و رفقایش باز است به خانه که می رود، اخم هایش درهم است. حوصله صحبت کردن با بچه های خودش را هم ندارد. آنها اصلاً اخلاق خوب او را نمی بینند. یکی از نشانه های ایمان این است که فرد با بزرگترها و با کوچکترها با بالا دست و زیر دست با دوست و اهل و عیال در بیرون از خانه و داخل خانه، اخلاق و رفتار یکنواخت داشته باشد. این خیلی نکته با اهمیتی است که انسان بتواند رفتارش را یکنواخت کند. حسن سمت یعنی یکنواختی رفتار.سعد بن معاذ یکی از اصحاب پیغمبر بود و خیلی به اسلام خدمت کرد.

در ماجرای بنی قریظه حضرت او را قاضی کرد و طرف مقابل عهد شکنی کرده بود. سعد گفت: اینها را نابود کنید! هنگامی که از دنیا رفت،پیامبر خدا(ص) در تشییع جنازه او شرکت کرد.گاهی جلوی جنازه و گاهی عقب جنازه را می گرفت. از حضرت سوال کردند:چرا در تشییع سعد این قدر تکریم کردید؟گفت:می بینم صف هایی از فرشتگان در تشییع جنازه سعد شرکت کرده اند. بعد پیامبر خودشان رفتند در قبر و سعد را با دست های مبارک گرفتند و داخل قبر گذاشتند و سنگ لحد را حضرت خودشان گذاشتند.از حضرت سوال کردند: سعد در دنیا چه کار کرده است که مستحق این همه تکریم است. شما، فرشتگان، جبرئیل همه در تشییع جنازه شرکت کردید ؟! حضرت اینجا یک جمله آموزنده فرمود: سعد یک عادتی داشت و آن این بود که زیاد «قل هو الله» می خواند، سوار بر مرکب، پیاده و در حالات گوناگون «قل هو اللّه» می خواند. سوره توحید توانست او را به این مقام برساند. مادر سعد گفت: خوشا به حال تو که به این مقام رسیدی! ناگهان پیغمبر گفت: صبر کن! گفت: الان سعد دچار فشار قبر شد. حضرت جمله عجیبی فرمود: سعد همه امورش منظم و خوب بود، الا اینکه در خانه با خانواده اش بداخلاق و بدرفتار و تندخو و کم حوصله بود. آن خلق بد تبدیل به فشار قبر شد.انسانی که در دنیا زبان گزنده دارد، در قبر تبدیل به مار و عقرب می شود. بنابراین مار و افعی و عذاب و آتش قبر و قیامت از رفتار و اخلاق خود آدمی است.

نویسنده:زهرا اجلال