درمان سکسکه چگونه انجام می گیرد

همه انسان ها در طول زندگی به سکسکه دچار می شوند.برای درمان سکسکه راه های متفاوتی وجود دارد که برخی از آن ها پایه و اساس علمی دارد و برخی دیگر حاصل تجویزات خانگی افراد می باشند.برای اینکه بتوانید این بیماری را درمان کنید ابتدا لازم است با این بیماری آشنا شوید.

سکسکه
تعریف:
سکسکه به معنی انقباضات تکراری و غیر ارادی عضلات دیافراگم و عضلات تنفسی بین دنده ای است. در حقیقت هق های پی در پی ای که انسان را اذیت مینماید و در مواردی بیماری نام می گیرد.
دیافراگم عضله اصلی تنفس است که در زیر ریه‌ها قرار گرفته است. این عمل فشرده شدن، هوا را به سرعت به درون ریه‌ها می‌کشد و دریچه واقع شده در بالای حنجره با صدا بسته می‌شود. این بسته شدن سبب ایجاد صدای سکسکه می‌شود. در ایجاد سکسکه دیافراگم (عضله بزرگ و نازکی که قفسه سینه را از شکم جدا می کند( و عصب فرنیک ،عصبی که دیافراگم را به مغز وصل می کند) نقش دارند.
سکسکه یک علامت است، نه یک بیماری، و همچنان به عنوان یکی از اسرار پزشکی باقی مانده است و تا به حال، نقش و عملکرد مفیدی برای آن شناخته نشده است.
به طور کلی مردان به مراتب بیشتر از زنان دچار سکسکه می شوند، البته همه ممکن است دچار سکسکه شوند، حتی جنینی که در رحم مادر است. اما عملاً هر فردی از نوزاد گرفته تا افراد بزرگسال، آن را تجربه می کنند.
در اغلب اوقات سکسکه یک مشکل خوش خیم و گذرا است. در صورتی که، همین عارضه ساده، در صورتی که بیش از حد ادامه پیدا کند، می تواند آزار دهنده و ناتوان کننده باشد.
گفته شد که انسداد غیر ارادی گلو(دهانه حنجره) باعث تولید صدای سکسکه می‌شود، این صدا در زمان عمل دم ایجاد می‌شود.
سکسکه به طور ناگهانی آغاز شده و معمولاً تنها چند دقیقه طول می‌کشد البته گاهی تا یک ماه ادامه یابد. شما ممکن است هر جایی به سکسکه مبتلا شوید و بین ۴ تا ۶۰ بار در دقیقه سکسکه کنید. سکسکه معمولاً خود به خود برطرف می‌شود.
به نظر نمی رسد که سکسکه هیچ تاثیر سودمندی داشته باشد سکسکه یک اثر واکنشی است، به این معنا که شما هیچ کنترلی بر روی آن ندارید، و بروز آن در بعد از ظهرها شایعتر است.
اگر سکسکه بیش از ۴۸ ساعت طول بکشد، سکسکه مداوم محسوب می شود و نیاز به بررسی بیشتر دارد تا عامل ایجادکننده آن یافت گردد.
انواع سکسکه
همه ما می‌دانیم سکسکه‌ای که بیش از اندازه طولانی شود یا با شدت زیاد و دردناک باشد، طبیعی نیست و انتظار برای برطرف شدن آن نمی‌تواند کار ساده‌‌ای باشد. تعریف این که چه سکسکه‌ای طبیعی و چه سکسکه‌ای غیرطبیعی است، کار ساده‌ای نیست. در هر صورت متخصصان بر پایه زمان سکسکه آن را به ۳ دسته تقسیم‌بندی کرده‌اند.
۱٫ یک دوره سکسکه به صورت سکسکه گهگاه به مدت ۴۸ ساعت تعریف می‌شود.
۲٫ دسته دوم که سکسکه مداوم نام دارد، عبارت است از سکسکه‌‌هایی که بیش از ۴۸ ساعت طول می‌کشند، اما در کمتر از یک ماه بهبود می‌یابند.
۳٫ دسته سوم یا سکسکه مهارنشدنی برای مدت ۲ ماه یا بیشتر ادامه پیدا می‌کند.
افراد به دو شکل کوتاه مدت و دراز مدت، دچار این عارضه می شوند. هر چند که سکسکه، یک بیماری به حساب نمی آید، اما سکسکه های بلند مدت، اغلب آزاردهنده بوده و فرد را مستاصل می نمایند.
معمولاً سکسکه‌های کوتاه مدت به دنبال اتساع معده و یا مصرف الکل ایجاد می‌شود و به صورت خودبه‌خود یا با استفاده از درمان‌های محلی بهبود می‌یابد و نیاز به توجه پزشکی ندارند.
بر خلاف سکسکه‌های کوتاه مدت، سکسکه‌های بلند مدت نادرتر هستند اما باعث ازکارافتادگی، ایجاد افسردگی، سینه‌پهلو، کاهش وزن و اختلال خواب در بیمار می‌شود.
علل ایجاد سکسکه
علل ایجاد سکسکه تحریک اعصابی است که عضلات تنفسی، خصوصاً دیافراگم را تحریک می کنند. در شیرخواران سکسکه به خاطر ورود هوا به معده کودک در هنگام شیرخوردن به وجود می آید. انبساط ناگهانی معده به خاطر حجم زیاد هوا موجب انقباض دیافراگم می شود و سکسکه را در پی دارد. این حالت در نوزادان احتمالا به خاطر این است که پرده دیافراگم هنوز بطور کامل رشد نکرده است اما خودبخود و عموماً در دوماهگی کاهش می یابد.
علت سکسکه کوتاه مدت معمولاً ناشناخته است، اما در صورتی که سکسکه طولانی مدت باشد یا به شکل مکرر رخ دهد، امکان دارد به علت موارد زیر ایجاد شده باشد:
خوردن یا آشامیدن غذا یا نوشیدنی داغ یا مواد تحریک کننده
بیماری پرده جنب )پرده ای که روی ریه را می پوشاند)
ذات الریه
اورمی (جمع شدن مواد زاید سمی در اثر نارسایی کلیه)
الکلی بودن
مصرف برخی از داروها
اختلالات معده و مری و روده یا لوزالمعده
حاملگی
تحریک مثانه
هپاتیت
سابقه عمل جراحی (خصوصاً جراحی روی شکم)
علل عاطفی
پُر بودن معده
خنده شدید یا احساسات قوی
تغییر در دمای محیط
انفارکتوس میوکارد
تومور مغزی
نارسایی کلیه
سرطان پروستات
جراحی بر روی شکم و …
در ضایعات مغزی، ضربه و تومورهای مغزی یا به دنبال بی هوشی ها نیز امکان بروز سکسکه وجود دارد. سکسکه با این علت، عموماً خود به خود بهبود می یابد.
غالباً در افراد مضطرب و دارای استرس بالا و یا متعاقب خبر خوشایند و غم انگیز تظاهر می کند و در برخی مواقع مصرف دارو و سموم نیز علت آن است.
معده خیلی پُر می تواند باعث حمله های سکسکه شود که به شکل غیرارادی بروز می کند و در شرایط زیر پیش می آید:
خوردن بیش از حد و سریع غذا
به درون کشیدن هوای بیش از اندازه به داخل ریه ها
تغییر ناگهانی در دمای معده، مثل نوشیدن مایعات سرد بلافاصله بعد از خوردن یک نوشیدنی داغ.
غالباً سکسکه، بیشتر از ۴۸ ساعت طول نمی کشد، ولی در شکل مُداوم آن، فرد بیش از دو روز و کمتر از یک ماه سکسکه می کند و در مواردی که بیش از این مدت طول بکشد یا در صورتی که با بیماری های دیگری مثل مشکلات قلبی- ریوی همراه باشد، فرد به مراجعه به بیمارستان نیاز دارد.
عواملی می توانند خطر سکسکه را افزایش‌ دهند، این عوامل عبارتند از:
وجود یک‌ بیماری‌ که‌ سطح‌ سلامت‌ فرد را پایین‌ آورده‌ باشد.
سابقه‌ عمل‌ جراحی‌ اخیر
مصرف‌ داروها، خصوصاً آنهایی‌ که‌ معده‌ را آزرده‌ می‌سازند.
پر بودن‌ معده‌
خنده‌ شدید یا احساسات‌ قوی‌
تغییر در دمای‌ محیط‌
مصرف‌ الکل‌ علل
علت زمینه ای سکسکه در مواقع بسیار نادری می‌تواند ناشی از یک بیماری جدی باشد، مانند:
تحریک دیافراگم در اثر عفونت، گسترش سرطان به اعضاء دیگر یا فتق هیاتوس (هنگامی که بخشی از شکم به طرف دیافراگم رانده می‌شود)
تحریک عصب فرنیک (عصب کنترل کننده دیافراگم) در اثر سرطان یا جراحی سینه
عفونت یا تومور مغزی
نارسایی شدید کبدی
فعالیت بیش از حد غده تیروئید
پنومونی (التهاب ریه ها)
عفونت های عمومی شدید مانند مالاریا
بیماری های سیستم اعصاب مرکزی مانند مولتیپل اسکلروزیس (یا ام اس)
سکسکه ناشی از مصرف بی هوش کننده‌ها به عنوان مثال در طی جراحی شکمی یا پس از آن
مشکلات مربوط به متابولیسم بدن مانند هایپرگلایسمی (بالا بودن قند خون)
عوارض جانبی برخی داروها به عنوان مثال بنزودیازپین‌ها که آرام بخش و خواب آور هستند.
ضربه مغزی و یا بیماری بخش‌های خاصی از مغز
بیماریهای عصبی و روانی نیز می تواند شروع کننده سکسکه باشد. از آن جمله استرس و بیماریهای شخصیتی است.
علت ایجاد کننده سکسکه بیماریهای جسمی نیز می تواند باشد که از جمله می توان به بیماریهای دستگاه مغز و اعصاب مثل صدمات، عفونتها و ضایعات مغزی اشاره کرد.
از علل مهم سکسکه تحریک اعصاب محیطی مغزی نیز می باشد. همچنین می توان وجود جسم خارجی در گوش یا عفونت گلو، گواتر، زخمهای معده، عفونتهای داخل شکم، عفونتهای ریوی که محرک سکسکه هستند را ذکر کرد. سکته های قلبی نیز گاهی عامل سکسکه هستند.
مصرف بعضی از داروها نیز بخصوص داروهای مصرفی در بیماریهای عصبی روانی می تواند از علل سکسکه باشد.
هیجان یا استرس های ناگهانی و قهقهه های طولانی نیز یکی از دلایل بروز سکسکه است.
درمان سکسکه
روش های درمان سکسکه متنوع هستند و درمان های غیردارویی معمولاً بر روش های تحریک ناحیه حلق و بینی مبتنی هستند. روش‌های ذکر شده در پایین برای‌ دوره‌های‌ کوتاه‌مدت‌ سکسکه‌ هستند، یک‌ یا تعداد بیشتری‌ از روش‌های‌ زیر را به‌ کار بندید تا بهترین‌ آنها برای‌ شما معلوم‌ شود. سکسکه‌ طولانی‌مدت‌ باید تحت‌ بررسی‌ پزشکی‌ قرار گیرد.
سکسکه به طور معمول به درمان پزشکی نیاز ندارد و خود به خود برطرف می‌شود. البته درمانهای خانگی زیر می تواند کمک کننده باشند:
نفس خود را نگاه داشته و تا ۱۰ بشمارید.
نوشیدن یک نوشیدنی گرم
حبس کردن نفس برای یک مدت کوتاه نفس
داخل یک کیسه کاغذی تنفس کنید (کیسه پلاستیکی به دلیل احتمال چسبندگی آن به بینی، خصوصاً در اطفال به هیچ عنوان توصیه نمی شود).
از کسی بخواهید که شما را غافل گیر کند تا از نظر ذهنی حواستان پرت شود.
انگشت شست خود را بین لب بالا و دندان ها قرار دهید و لب بالا را با انگشت سبابه خود، زیر سوراخ بینی سمت راست، فشار دهید.
یک لیوان آب را به سرعت بنوشید
یک باور قدیمی وجود دارد که نوشیدن هفت جرعه( قلپ) آب سکسکه را متوقف می کند. بد نیست این راه را نیز امتحان کنید.
یخ خرد شده یا نان خشک قورت دهید.
با ملایمت زبان خود را بکشید.
خاراندن کام با یک گوش پاک‌کن
شکر خشک بخورید (یک قاشق چای خوری).
به منظور پرت کردن حواس فرد، بازی، پول من را تو برداشتی؟ را انجام دهید.
ترساندن ناگهانی فرد مبتلا می تواند مؤثر باشد (به شرطی که، فرد دچار مشکلات بعدی نشود)
برای متوقف کردن سکسکه: گذاشتن یخ و لیمو روی زبان، یا خوردن یک تکه زنجبیل تازه
گذاشتن ژله انگور در زیر زبان
موادی که بوی نافذی دارند را بو بکشید.
بالا کشیدن زانوها به درون سینه
نوشیدن جرعه جرعه آب سرد یا جویدن یخ
غرغره کردن دهان با آب یا محلول شستشوی دهان
در صورتی که علت ایجاد سکسکه آئروفاژی (به درون کشیدن غیر عادی و بیش از اندازه ی هوا به داخل ریه ها( است، فرد باید از صحبت کردن در حین صرف غذا خودداری کند، غذا را به خوبی جویده و با استرس و اضطراب آن را صرف نکند.
مصرف حجم کم غذا و پرهیز از خوابیدن پس از غذا خوردن. این راه برای درمان سکسکه با علت ریفلاکس معده(REFLEX) ، موثر است.
نوشابه های گازدار، غذای پر چرب، مرکبات، پیاز خام و حتی سیگار کشیدن، سبب تشدید رفلاکس معده می شود.
درمان دارویی سکسکه
معمولاً سکسکه به طور کلی حالت خوش خیم داشته و با درمان های خانگی برطرف می شود، و اگر در مواردی هم به طول بیانجامد یا درمان های معمولی جواب ندهد، با دخالت پزشک برطرف خواهد شد.
در صورتی که هیچ علت زمینه ای شناسایی نشود، پزشک می تواند برایتان دارو تجویز کند.
کلرپرومازین» که یک داروی ضدجنون ضداستفراغ است، آرام بخش ها مانند کلرپرومازین عضله دیافراگم را شل کرده و اعصاب اطراف آن را را غیر فعال می کند. تعدادی از متخصصین اعتقاد دارند که داروهای ضد تشنج ها مانند والپروئیک اسید و فنی توئین نیز می توانند به توقف فعالیت غیر ارادی دیافراگم کمک کنند اما مصرف داروهایی چون ضدافسردگی‌ها (مانند آمی‌تریپتیلین)‌ و ضد صرع‌ها (مانند فنی‌توئین)‌ که در بالا گفته شد هنوز به طور علمی تایید نشده است.
گفتیم که سردسته داروهای مؤثر در درمان سکسکه «کلروپرومازین» است ولی «لارگاکسیتل»، «هالوپریدول» به عنوان شل کننده عضلات استفاده می‌شود و داروی بکلوفن داروی بسیار موثر برای درمان سکسکه‌های شدید است و در صورتی که درمان دارویی بی اثر باشد متخصصان بی‌هوشی ،عصب فرنیک را بلوکه می‌کنند.
گاهی داروهای دیگری مانند «هالوپریدول» یا «متوکلوپرامید» نیز برای بیمار تجویز می‌شوند.
در حال حاضر درمان‌های اتیولوژیک در دسترس نیستند ولی استفاده از گاباپنتین نیز مفید است. استفاده از متوکلوپرامید و کلرپرومازین می‌تواند مؤثر باشد. استفاده از باکلوفن نیز مجاز شناخته شده است.
برای درمان سکسکه داروهایی معرفی شده اند که از بهترین داروهای مؤثر در درمان سکسکه “کلروپرومازین” است و هم به صورت آمپول و هم به شکل قرص وجود دارد؛ البته این دارو از انواع داروهای اعصاب است و به این دلیل که سکسکه یک رفلکس عصبی است تجویز می شود. توجه داشته باشید که درمان های دارویی را هرگز بدون تجویز پزشک استفاده نکنید، زیرا عوارض جانبی دارد.
داروهایی چون کلرپرومازین، متو کلوپرامید و باکلوفن به طور علمی ثابت شده است که می تواند باعث کاهش سکسکه شوند، البته هنگام مصرف باید همواره به عوارض جانبی این داروها نیز توجه کرد.
داروهایی چون میدازولام، دیگوکسین و بعضی از داروهای شیمی‌ درمانی موجب بروز سکسکه می‌شوند و قطع آنها سکسکه را برطرف می‌کند.
روش‌هایی نیز بندرت روی سکسکه مهار نشدنی موثر واقع شده‌اند، این روش ها عبارتند از:
هیپنوتیزم، طب سوزنی و حتی جراحی.
از هیپنوتیزم و طب سوزنی برای درمان سکسکه‌های مقاوم نام برده شده است که البته شواهد معتبری برای تایید این روش‌ها وجود ندارد.
در یکی از روش‌های جراحی که بلوک عصب نام دارد، عصب فرنیک که عصب‌دهی دیافراگم را به عهده دارد، بلوک می‌شود. یعنی پیام عصبی به دیافراگم منتقل نمی‌شود و از انقباض آن جلوگیری می‌گردد.
در یک روش دیگر به کمک جراحی کاشت ضربان‌ساز انجام می‌شود تا ریتم انقباضات دیافراگم را تنظیم کند.
یکی دیگر از روش‌های درمان، جراحی عصب فرنیک است. این درمان معمولا به عنوان آخرین راه‌حل در درمان سکسکه‌های مزمن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شاید این سوال پیش بیاید که درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
ما به این سوال اینگونه پاسخ می گوییم که در صورتی که:
سکسکه‌ بیش‌ از ۸ ساعت‌ طول‌ بکشد.
اگر احتمال‌ می‌دهید که‌ دارویی‌ باعث‌ سکسکه‌ شما شده‌ است‌.
تنها برای سکسکه مزمن درمان پزشکی لازم است. در برخی موارد، علت زمینه تشخیص داده و درمان می‌شود تا از بازگشت سکسکه پیشگیری شود.
روشهای غیرداروئی زیر می توانند برای رفع سکسکه های کوتاه، معمولی و البته استرس زا، بسیار موثر و کاربردی باشند.
خوردن شکر و شرینی جات
خوردن مواد شیرین(شکر) می تواند با خراش دادن مری، منجر به تحریک اعصاب و ماهیچه ها شده و عمل انقباضی آنها را متوقف کند.
کشیدن زبان به جلو
غرغره کردن آب
سرکه
چشیدن مواد ترشی همانند سرکه و یا حتی آبلیمو نیز می تواند در قطع شدن ناگهانی سکسکه موثر باشد.
کره بادام زمینی
خوردن یک قاشق پر از کره بادام زمینی باعث می شود، همزمانی روند چشیدن، جویدن، تنفس و بلعیدن، وقفه ای در سکسکه ایجاد کند که می تواند آن را به طور کامل متوقف کند.
سس فلفل قرمز
چشیدن سس فلفل در بعضی موارد می تواند باعث رفع سکسکه شود. تندی فلفل، منجر به گیج کردن اعصاب در ناحیه گلو شده و توجه آنها را به درک طعم و مزه فلفل جلب می کند. و سکسکه فراموش می شود.
عسل
یک قاشق مرباخوری عسل را در مقداری آب گرم هم بزنید و آن را در انتهای زبان خود نگه دارید. این مایع شیرین، همانند سرکه، می تواند منجر به تحریک اعصاب و رفع سکسکه شود.
پودر شکلات یا کافی میکس
یک قاشق پودر شکلات یا کافی میکس را بخورید.
مصرف زیتون سبز
تنفس در یک پاکت کاغذی
این روش را قبلاً نیز معرفی کرده ایم به این صورت است که به آرامی در یک پاکت کاغذی تنفس کنید. سعی کنید نفس هایی عمیق بکشید. این مساله به تدریج باعث می شود که میزان دی اکسید کربن در پاکت و سپس خون شما افزایش یابد و بدین ترتیب دیافراگم برای دریافت اکسیژن بیشتر، انقباض عمیق تری انجام دهد. نهایتاً سکسکه در این نبرد عقب نشینی کرده و دست از سرتان بر می دارد.
بذر گیاه ِ شوید
می توانید برای توقف سکسکه مقداری بذر شوید را به آرامی بجوید. این روش قدیمی بسیار موثر است. رایحه بذر این گیاه با درگیر کردن اعصاب و عضلات ِ وابسته، در کار سکسکه وقفه می اندازد.
بوعلی سینا مصرف دم کرده بابونه را برای رفع سکسکه موثر می دانست.
مواردی که در بالا ذکر شد، همانطور که بیان شد روش هایی ساده و کاربردی برای رفع سکسکه های معمولی و کوتاه مدت هستند. البته موارد ذکر شده در زیر نیز می تواند اثر قابل توجهی داشته باشند.
برداشتن محتویات معده از طریق استفراغ یا تخلیه مواد معدی با لوله
تحریک حلق با یک چوب حلقی معاینه و نیز بینی با یک لوله
شتشوی معده با آب سرد
ماساژ سینوس کاروتید
فشار ملایم روی کره چشم
تشخیص
از طریق شنیدن شرح حال و معاینه فیزیکی همراه با تست‌ها تشخیصی مثل سونوگرافی شکم و سی‌تی‌اِسکَن قفسه سینه و مغز اغلب.
به دلیل اینکه زخم معده و دوازدهه، گاستریت و ریفلاکس مری پدیده‌های شایعی در بیماران دارای سکسکه مزمن هستند، بررسی‌های دستگاه گوارش فوقانی مثل آندوسکوپی، مانومتری و …توصیه می‌شود.
ممکن است نمونه‌های خونی و ادراری و درخواست انجام CT اسکن و MRI به منظور مشخص کردن علت سکسکه مزمن گرفته شود. استفاده از آزمایش خون جهت بررسی وضعیت الکترولیتها و عملکرد کلیه و کبد است. و در صورت شک به ضایعات مغزی از سی تی اسکن و ام آر آی می توان استفاده می شود.
پزشک ممکن است الکتروکاردیوگرام یا انجام آزمونهای عملکرد کبدی را بسته به علایم در فرد لازم بداند.
ممکن است پزشک برای تشخیص بخواهدکه فلوروسکوپی انجام شود. این روش یک نوع اشعه X زنده است که تصویر متحرک از دیافراگم فراهم می‌کند در حالی که اشعه X معمول تصویر بی حرکت نشان می‌دهد.
در عکسبرداری سینه می توان عفونت یا ضایعات ریوی را تشخیص داد.
برای تشخیص بیماریهای قلبی عامل ایجاد کننده سکسکه نوار قلب گرفته می شود.
می توان اندوسکوپی، فلورسکوپی نیز در صورت نیاز استفاده کرد.
پیشگیری
پرهیز از پرخوری
آهسته غذا خوردن و عدم صحبت کردن در حین خوردن غذا
عدم نوشیدن مایعات بخصوص نوشیدنی های گازدار در بین غذا
مصرف وعده های غذایی در حجم کم و دفعات زیاد
عدم دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا
عدم مصرف زیاد ادویه های محرک بخصوص فلفل تند
کاهش استرس روانی
عدم مصرف نوشیدنی داغ بلافاصله بعد از نوشیدنی خیلی خنک
عوارض
از جمله عوارض سکسکه می توان به عوارض جانبی برخی داروها مثل بنزودیازپین‌ها که آرام بخش و خواب آور هستند، اشاره کرد.
و همچنین سکسکه مداوم عوارضی شامل تغییر در نظم ضربان قلب ( آریتمی ) و برگشت اسید معده ( ریفلاکس ) و اختلال در خواب می باشد. و می‌تواند موجب مشکلاتی چون اختلال در غذا خوردن، کاهش وزن، کم‌آبی بدن و کم‌خوابی شود.