مرتبط با این مطلب
نایت ملودی » سفر وگردشگری » گردشگری ایران » گنبد حسینیه ارشاد تهران ترک برداشت + عکس

کاشی‌های گنبد «حسینیه ارشاد» که رویدادهای فرهنگی تاریخی زیادی را به‌ویژه در دوران انقلاب اسلامی سپری کرده و جایگاه جلوس و تدریس بزرگانی نظیر دکتر علی شریعتی و آیت‌الله مرتضی مطهری بوده، اکنون ترک برداشته است.

 

635537460935757330

 

چرا گنبد حسینیه ارشاد ترک برداشت؟

رضا موسوی کارشناس میراث فرهنگی در این زمینه به ایسنا گفت: مصالح ساخت بنا در معماری شهرهای مختلف با توجه به اقلیم آن شهرها تفاوت های فاحشی دارد که دقیقا توسط معماران دوره های مختلف دیده شده است.

وی با تاکید برنداشتن تناسب مصالح مورد استفاده در معماری معاصر شهر تهران با وضعیت اقلیمی و آب وهوایی این شهر در حال حاضر افزود: به طور مثال مواد و مصالح معماری ابنیه‎ ی یزد با مصالح مورد استفاده در بناهای شهری مانند اصفهان بسیار متفاوت است . برای ساخت مسجدی در یزد معمولا از مصالح بومی آنجا استفاده می شود. در واقع اصل این است که مصالح و تزئینات در هر شهر با معماری بومی منطقه سازگار باشد.

او ادامه داد: این در حالی است که در تهران برای ساخت بناهای تاریخی از مصالحی استفاده کرده ایم که شاید به نوعی با اقلیم این منطقه سازگار نبوده اند، گرچه به جرات می توان گفت که اقلیم شهر تهران در پنجاه سال گذشته بسیار تغییر یافته است.

موسوی با بیان این نکته که در زمان ساخت بناها در گذشته شاید سازندگان آن به آلودگی تهران از نظر صوتی ، آب وهوایی و زیست محیطی توجه نداشته اند، اظهار کرد: شاید آن ها هرگز تصورش را هم نمی کردند که منطقه ی «قلهک» و «چالهرز» آن زمان در تهران، به آلوده ترین نقطه شهر تهران از نظر آلاینده های هوا تبدیل شود.

درساخت بناهای تهران؛ به اقلیم این شهر توجه نمی شود!

او انجام کاشی کاری روی گنبدهای تاریخی و نیز بدنه های کاشی کاری شده ابنیه ی قدیمی تهران را دارای یک طول عمر مشخص دانست و افزود: این طول عمر با توجه به مواد و مصالح استفاده شده در بناهای تاریخی تهران و نیز نوع اقلیم مخصوص این شهر و همچنین آلاینده های زیست محیطی بسیار متغییر است که این تغییرات به خصوص در معماری سنتی به مراتب پرنوسان تر است.

این کارشناس آثار تاریخی شهر تهران تاکید کرد: کاشی کاری یا آجرکاری های خشتی و تزییناتی از این دست در بناهای تاریخی تهران، خاستگاه های منطقه ای متفاوتی دارند و الزاما در مناطق دیگر با تنوع آب وهوایی مختلف پاسخگو نیستند.

وی اضافه کرد: حال تصور کنید این مصالح متفاوت از مناطق بومی مختلف، ناگهان در تهران ظهور پیدا می کند و بدون مطالعات فنی ابنیه ای با معماری خاص و با همین مصالح نسنجیده ساخته می شود، به همین دلیل عمر مصالح به کار رفته در بناهای تاریخی تهران کمتر می شود. در واقع این یکی از دلایلی است که فرسودگی بناهای تاریخی تهران را چند برابر بیشتر از شهرهای دیگر می کند.

او مطالعه نداشتن در این گونه طراحی ها و ساخت وسازها را دارای ریشه های قدیمی تری دانست و افزود: به طور مثال ما در کاشت درختان چنار خیابان ولیعصر (عج) نیز با توجه به بی آب بودن شهر تهران و آب خور بودن این نوع درخت دچار همین سردرگمی شده ایم.

موسوی با تاکید بر اینکه تزئیینات وابسته به معماری در بناهای تاریخی تهران شکلی برون گرایانه دارند، گفت: کاشیکاری در گنبد و نیز در فضاهای باز، باعث وازدگی زودتر مصالح در بنا می شود، اگر خاتم کاری و آیینه کاری در فضای بیرونی شکل بگیرد، زودتر صدمه می بینند. باران های اسیدی در تهران به شدت روی تزئینات بناها آسیب وارد کرده و آنها را با سرعت بیشتری تخریب می کنند؛ همه ی این موارد با توجه به عوامل زیست محیطی بر سرعت تخریب می افزایند.

آلودگی ها روی گنبد حسینیه ارشاد تاثیر گذارند

وی درباره ترک ایجاد شده روی کاشی های گنبد «حسینیه ارشاد» که دوم بهمن ماه ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید، نیز اظهار کرد: ملاتی را که با آن کاشی های گنبدی مانند «حسینیه ارشاد» را چسبانده اند، به شدت تحت تاثیر باران های اسیدی شهر متزلزل می شود و آلودگی صوتی بسیار زیاد این منطقه از شهر، به شدت روی تزئینات معماری این اثر و آثار مشابه تاثیر می گذارد.

موسوی که پرونده ی ثبتی این بنای تاریخی را تهیه کرده است؛ افزود: در طرح اصلی بنا، قرار بر ساخت حسینیه بود، ولی پس از ساخت حسینیه تصمیم بر این گرفتند که این مکان را به مسجد تغییر دهند و به مرور المان های مسجد به سازه ی اصلی افزوده شد. هرچند در حال حاضر نیز حسینیه ی ارشاد المان های کامل یک مسجد را ندارد ، اما ساخت گنبد نمازخانه به صورت الحاقی تا حدی هویت یک مسجد اسلامی و ایرانی را به این اثر بخشیده است.

او ادامه داد: ساخت گنبد پس از گذشت چند سال از ساخت سازه ی اصلی و رعایت نکردن تناسبات درست هندسی در ابعاد گنبد نسبت به بدنه ی مسجد، بزرگترین عامل فشارهای جانبی بر بدنه و در نهایت بر شاکله ی گنبد است.

به اعتقاد وی به نظر می رسد برای بهتر دیده شدن ، گنبد را به شکلی نامتعارف بلندتر از حد فنی درنظر گرفته اند.

این کارشناس میراث فرهنگی افزود: تصور ذهنی ما از حسینیه ی ارشاد بنایی نه چندان بزرگ با گنبدی بسیار بزرگ است، هرچند شاید طراحان و سازندگان گنبد به لحاظ ذهنی و تاثیرگذاری درست فکر کرده باشند، اما قطعا عدم تناسبات بدنه و گنبد تاثیرات منفی بر زندگی و حیات این اثر تاریخی گذاشته و خواهد گذاشت.

موسوی با تاکید براین که به دلیل بزرگی گنبد و وزن آن، به مرور فشارهای زیادی روی پایه های گنبد و بدنه ی مسجد ایجاد می شود، اظهارکرد: در سال های گذشته گنبد از داخل مرمت و بازسازی و سطح آن از داخل کاشی شد که این بارگذاری دوباره نیز مزید بر علت شده و تعادل تقریبی بنا که در سال های گذشته به تدریج ایجاد شده بود، برهم خورد، به همین دلیل به مرور شاهد ترک هایی در سطوح خارجی و داخلی بنا بوده و خواهیم بود و به مرور این گنبد با مشکلات جدی تری مواجه می شود.

وی چهار عامل «محیطی» و «زیستی» ، «عدم تناسب فنی در طراحی بنا» و «عدم استفاده از مصالح مناسب» و همچنین اتفاقاتی که در سال های گذشته در مرمت این بنای تاریخی رخ داده است را عوامل وجود مشکلات موجود در این اثر تاریخی دانست.

حریم حسینیه ارشاد ۱۰٫۵متر است

او همچنین درباره ی ساخت یک مجتمع تجاری در حریم درجه یک «حسینیه ارشاد» گفت: درگذشته میراث فرهنگی تهران و مدیریت حسینیه ارشاد به این توافق رسیدند که با توجه به ضرورت وجود کتابخانه در این محدوده، ارتفاع ساختمانی که در عرصه حسینیه ارشاد ساخته می شود، هم تراز با این حسینیه و با کاربری فرهنگی باشد و اگر قرار شد ساختمان دیگری در این محدوده ساخته شود ۱۰٫۵ متر بیشتر ارتفاع نداشته باشد.

این کارشناس آثار تاریخی تهران اضافه کرد: بنابراین ساخت و ساز در حریم درجه یک حسینیه ارشاد خارج از ضوابط حریم حفاظتی اثر، ممنوع است و اگر چنین اتفاقی در حال وقوع باشد، نیاز به بررسی بیشتر توسط سازمان میراث فرهنگی دارد.

نظرات
نام و نام خانوادگی  
آدرس ایمیل  
آدرس سایت