زایمان یکی از حساس ترین مراحل زندگی مادران می باشد. این مرحله دارای خطرات زیادی برای مادر و فرزند می باشد.زایمان می تواند مشکلات عدیده ای را برای مادران بوجود آورد که سلامت آنها را به مخاطره بیاندازد
ضعف و بیحالی پس از زایمان
به دنبال هر استرس جسمی یا روحی شدید، به طور طبیعی بدن دچار خستگی می شود که به شخص این امکان و فرصت را می دهد تا اثرات ناشی از استرس را برطرف کرده و قوای طبیعی خود را به دست آورد.
حاملگی و زایمان یکی از این استرسها و موقعیتها است که معمولا ظرف ۶ هفته، مادر به حالت قبل از حاملگی خواهد رسید.
اما گاهی به دلایلی مادر ممکن است دچار ضعف و بی حالی غیرعادی شود و زندگی شخصی و یا خانوادگی وی مختل گردد. کم خونی، عفونتها، مشکلات تیروئید، اختلالات روحی و … می توانند مسبب آن باشند. در صورتی که ضعف شدید داشتید و یا ضعف و بیحالی خفیفی که بیشتر از ۶ هفته طول کشیده، حتماً به پزشک مراجعه نمایید تا علت آن را کشف و برطرف کند.
اختلالات روحی
اختلالات روحی بعد از زایمان، مشکلات نسبتا شایعی هستند که به ۳ شکل غم و اندوه، افسردگی و جنون دیده می شوند.
غم و اندوه پس از زایمان : اکثر زنان، بعد از زایمان دچار نوعی ناراحتی و اندوه می شوند که با ضعف و بی حالی، غمگینی، بی خوابی، بی قراری، تحریک پذیری و نوسانات خلق و خو همراه است. افسردگی گذرا یا “دلتنگی پس از زایمان” به احتمال زیاد نتیجه عواملی است که به شایع ترین آنها اشاره می کنیم:
۱٫ فشار روانی که به دنبال ترس و هیجان ناشی از حاملگی و زایمان در زنان به وجود می آید.
۲٫ مادر به دلیل بروز ناراحتیها و دردهای اوایل دوران نفاس احساس ناامیدی و افسردگی می کند.
۳٫ مادر به دلیل کم خوابی در مدت دردهای قبل از زایمان و دوره بعد از زایمان در بیمارستان دچار خستگی شده است.
۴٫ مادر در مورد تواناییهای خود برای مراقبت از نوزاد بعد از ترک بیمارستان اضطراب دارد.
۵٫ مادر در مورد کم شدن جذابیت خود نگران است.
این پدیده یک واکنش طبیعی در برابر تولد کودک می باشد و ۲ تا ۳ روز بعد از تولد آغاز شده و حدود ۱۰ تا ۱۴ روز باقی می ماند. برای رفع آن اطرافیان و به خصوص همسر باید از لحاظ روحی، مادر را حمایت کنند.
افسردگی پس از زایمان : بیشتر مادران بعد از زایمان کمی حساستر و بداخلاق می شوند، که حداکثر دو هفته بیشتر ادامه پیدا نمی کند. احتمال دارد شما هم به این حالت دچار شوید. در این شرایط زیاد گریه می کنید، همیشه نگران و مضطرب هستید و خواب و خوراکتان به هم می ریزد.
در این مواقع کمی استراحت کنید، از همسرتان بخواهید مدتی نگهداری از بچه را به عهده بگیرد تا شما فرصت پیدا کنید بیشتر به خودتان برسید. اگر تغییر احساسات شما بعد از ۲ هفته برطرف نشد، ممکن است به افسردگی بعد از زایمان مبتلا شده باشید. نیمی از زنانی که بعد از زایمان دچار حمله افسردگی می شوند، قبل از زایمان نیز علائم و نشانههای افسردگی را داشته اند. در این گونه موارد باید مشاوره روانپزشکی انجام شود.
ممکن است بعد از زایمان، احساس و افکارتان مثل گذشته نباشد و آرامش قبل را نداشته باشید. خیلی زود شادی شما از به دنیا آوردن یک موجود کوچک دوست داشتنی جای خود را به مسئولیتهای ریز و درشتی میدهد که از این به بعد بر عهده شماست. این حالتها تا حدی طبیعی می باشد. با این حال اگر از حد بگذرد، باید آن را جدی بگیرید.
عوامل مستعد کننده :
اگر شما یا افراد خانواده در گذشته سابقه افسردگی و اختلالات روانی داشتید و یا در دوران بارداری بیش از حد مضطرب بودید، بیشتر باید مواظب خودتان باشید چون شانس ابتلا به افسردگی در شما بالاتر است. ممکن است در زندگی زناشویی خود مشکلاتی داشته باشید، بارداریتان ناخواسته بوده و یا آن طور که باید همسرتان از شما حمایت نمی کند. در این شرایط نیز احتمال ابتلای شما به افسردگی پس از زایمان بیشتر از سایرین است. فراموش نکنید این عوامل به تنهایی دلیل بروز افسردگی در شما نیست ممکن است شما چند عامل خطرزا را همزمان داشته باشید و هرگز افسرده نشوید. برعکس این ماجرا هم صادق است.
علائم :
اگر خوابتان به هم خورده، زود رنج و حساس شدهاید، مدتی است غمگین و بی حوصله هستید و با کوچکترین مسئله ای به گریه می افتید و تمام روز را گریه می کنید، انگیزه انجام هیچ کاری را ندارید، اشتهایتان به هم خورده، همیشه مضطربید، زود خسته میشوید، تمایل چندانی به ارتباط جنسی ندارید، تمرکز حواستان را تا حدی از دست دادهاید و تپش قلب، سردرد و سرگیجه راحتتان نمی گذارد، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما خیلی خوب تشخیص می دهد که شما افسرده شدهاید یا نه. با انجام این کار اگر در معرض افسردگی بعد از زایمان باشید، خیلی زود تشخیص داده می شود و درمان آن راحتتر است.
برای مقابله با افسردگی پس از زایمان چه کنیم ؟
مسئله ایجاد شده را پنهان نکنید. حتما درباره احساستان با همسرتان صحبت کنید و با او به پزشک و مشاور مراجعه کنید. سعی کنید ارتباط عاطفی خود را با همسرتان افزایش دهید و از او بخواهید همواره در کنارتان باشد. اگر در فضایی هستید که افکار نا امید کننده و منفی را به شما انتقال می دهد، بلافاصله از آنجا خارج شوید. خودتان را خسته نکنید، غذای سالم و مقوی بخورید و در هیچ شرایطی ورزش را رها نکنید و البته در ارتباط با انتخاب نوع ورزش، حتما با پزشکتان مشورت کنید. معاشرت را با دوستان و اقوام خصوصاً کسانی که از مصاحبتشان لذت می برید افزایش دهید. با مادرانی که مثل شما تازه زایمان داشتهاند صحبت کنید، از مطالعه در زمینههایی که دوست دارید غافل نشوید، استحمام روزانه را فراموش نکنید و بیشتر به خودتان برسید. گاهی از همسر و یا خانواده خود بخواهید از کودکتان نگهداری کنند تا کمی برای خودتان وقت پیدا کنید و یا به خرید بروید.
امیدواریم مطالب گفته شده برای شما مفید بوده باشد و هرگز دچار افسردگی نشوید. افسردگی تنها موقع بارداری و یا پس از زایمان شما را تهدید نمی کند، در شرایط عادی هم باید حسابی مراقب خودتان باشید.
جنون پس از زایمان : تعداد بسیار کمی از زنان ممکن است بین روزهای ۱۰ تا ۱۴ پس از زایمان دچار علائم جنون شوند و حتی افکار خودکشی یا صدمه زدن به نوزاد به ذهن آنها برسد. در صورت بروز چنین مشکلی بستری و درمان در بیمارستان ضرورت دارد.