انتخاب همسر با توجه به معیار های قرآن

یکی از مسائل بسیار مهم و اساسی قبل از ازدواج، در نظر گرفتن معیارهایی برای انتخاب همسر است.

به جرأت می توان گفت بیشترین مشکلاتی که در زندگی مشترک به وجود می آید، ناشی از این است که زن و مرد، همسر مناسب خود را انتخاب نکرده اند و پس از چند سال زندگی، متوجه می شوند این دو مناسب یکدیگر نبوده اند.

شریعت اسلام برای گزینش همسر، معیارها و ضوابطی را معین کرده است. در این نوشتار مختصر سعی شده، اصولی ترین معیارها و ملاک های انتخاب همسر شایسته، به جوانان عزیز معرفی شود تا به گونه ای همسر برگزینند که با یکدیگر همتا و متناسب باشند، و زندگی مشترکشان بهتر، سالم تر، پرجاذبه تر، شیرین تر و باصفاتر گردد.

اصالت و نجابت خانوادگی

اصالت و شرافت خانوادگی زن و مرد، یکی از اساسی ترین ملاک های ازدواج، به ویژه در جوامع اسلامی است.

کلمه ی اصالت از اصل گرفته شده و اصل به معنای ریشه آمده است. یعنی زن و مرد از خانواده هایی باشند که دارای اصل و ریشه اند.

شناخت خصوصیات و وضعیت تربیتی و فرهنگی خانواده ی همسر آینده، در ایجاد تفاهم بین زوجین در زندگی، نقش اساسی را ایفا می کند و می تواند ملاک قابل اعتمادی برای چگونگی تربیت فرزندان و ارتباطات متقابل در زندگی زناشویی تلقی شود.

توصیه های اسلام در این باره آن است که تا حد امکان، خانواده ی همسر، پاک و عفیف باشند؛ زیرا اخلاق و رفتار خانواده، جنبه های عقلی – از لحاظ قوت و ضعف هوش – و زمینه های اعتقادی آن ها، در زندگی نسل جدید اثر می گذارد.

از دیدگاه قرآن، زنان فقط وسیله ی ارضای غریزه جنسی نیستند، بلکه آفریدگار جهان آنان را به گونه ای آفریده که وسیله ای برای بقای نسل و حفظ حیات نوع بشر و مرکز ثقل پرورش و تربیت فرزندان صالح و شایسته باشند:

نِساۆُکُمْ حَرْثٌ لَکُمْ فَأْتُوا حَرْثَکُمْ اَنّی شِئْتُمْ وَ قَدّموا لاِنْفُسِکُمْ؛(بقره/۲۲۳) زنان شما، محل بذرافشانی شما هستند؛ پس هر زمان که بخواهید، می توانید نزد آنان بروید و (سعی نمایید از این فرصت بهره گرفته، با پرورش فرزندان صالح) اثر نیکی برای خود، از پیش بفرستید!
هرگاه یکى از شما بخواهد همسر اختیار کند پس باید بپرسد که موى او چطور است. از رنگ و رشد آن جویا باشد همچنان که از سیمایش سۆال مى‏کند زیرا موى زن خود یک بخش از دو جمال اوست.

اخلاق نیکو

زندگی مشترک زناشویی، دارای فراز و نشیب هایی است که برخورد صحیح با آنها، نیاز به روحیه ای قوی و اخلاقی پسندیده دارد.

به طور کلی منظور از اخلاق نیک، این است که انسان آراسته به صفات، عادات، خُلق و خوهای پسندیده، فضائل، کمالات و اعمال و رفتار نیکو بوده، از صفات زشت، بیماری های اخلاقی و … دور باشد.

مردى نزد امام صادق علیه السّلام آمد و عرض کرد: اى فرزند رسول خدا! اخلاق نیک را به من خبر ده، حضرت فرمود: چشم پوشى و گذشت از کسى که به تو ستم روا داشته و پیوند با کسى که از تو بریده و عطا کردن به کسى که تو را محروم داشته و حق گویى اگر چه بر علیه خودت باشد. (جهاد النفس وسائل الشیعه/ترجمه افراسیابى/۵۹)

زندگی زن و مرد در محیط خانوادگی احتیاج به اخلاق دارد زیرا تنها در پرتو قانون نمی توان زندگی کرد.

قرآن کریم از پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه) به عنوان صاحب خُلق عظیم یاد نموده، می فرماید: انک لعلی خلق عظیم؛(قلم/۴) تو بر خلق و خوی بزرگی هستی.

سلامت عقل و تفکر

شریعت اسلام برای جلوگیری از ضایعات احتمالی که در اثر وراثت پیش می آید، تأکید می کند که برخی از ازدواج ها صورت نپذیرد.

اسلام افراد را از ازدواج با انسان احمق که از نظر هوشی عقب مانده است، برحذر می دارد. چنان که امام صادق(علیه السلام) می فرماید: ایّاکم و تزویج الحَمقاء فَانَّ صُحبَتَها بَلاءٌ و ولدها ضیاع (فروع کافی، ج۵، ص۳۵۴)؛ بپرهیزید از ازدواج با احمق!

زیبایی و شادابی

رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: هرگاه یکى از شما بخواهد همسر اختیار کند پس باید بپرسد که موى او چطور است. از رنگ و رشد آن جویا باشد همچنان که از سیمایش سۆال مى‏کند زیرا موى زن خود یک بخش از دو جمال اوست. (من لا یحضره الفقیه/ ترجمه غفارى، على اکبر ومحمد جواد و بلاغى، صدر/ج‏۵/۱۷)

از این رو زیبایی و شادابی را می توان یکی از معیارهای دینی انتخاب همسر برشمرد.
اى فرزند رسول خدا! اخلاق نیک را به من خبر ده، حضرت فرمود: چشم پوشى و گذشت از کسى که به تو ستم روا داشته و پیوند با کسى که از تو بریده و عطا کردن به کسى که تو را محروم داشته و حق گویى اگر چه بر علیه خودت باشد

عفاف و پاکی از آلودگی ها

در دستور العمل هایی که از پیامبر اکرم(صلی الله علیه) و پیشوایان معصوم(علیهم السلام) رسیده، به لزوم رعایت این امر بسیار تأکید شده است.

از نظر اسلام با کسی که مرتکب شرب خمر می شود نباید ازدواج کرد. چنان که پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) می فرماید: شارب الخمر لایزوج، اذا خطب (فروع کافی، ج۵، ص۳۴۸)؛ شرابخوار اگر خواستگاری کند، به او دختر داده نمی شود.

همچنین امام صادق(علیه السلام) می فرماید: من زوج کریمته من شارب الخمر فقد قطع رحمها (فروع کافی، ج۵، ص ۳۴۷)؛ کسی که دخترش را به شرابخوار بدهد، با این کار خود، قطع رحم کرده است.

نکته ای که در پایان این نوشتار تذکر آن ضروری به نظر می رسد این است که معیارهای دیگری نیز از لابه لای روایات و آموزه های دینی فهمیده می شود که باید افزون بر آنچه ذکر شد، مراعات گردد که فهرست وار به آنها اشاره می شود.

دوشیزگی همسر، جهت نسل پروری و زایایی او، پاکدامنی و عفت، درستکاری، – در صورت جامعیت معیارهای ذکر شده – زیبایی، هزینه کردن درست و به جا و رعایت اقتصاد، نگهبانی از عرض و مال، میل به استقبال از همسر و مشایعت او در آمد و شد، همراهی و معاونت با همسر و … از جمله معیارهای درجه دو در انتخاب همسر هستند که اگر مراعات شوند، زندگی بسیار شیرین می شود.